de Zeedijk
PDF versie | Print Versie | Html Versie
Auteur: Reinier Meijer | Via Artikel Post
Gezien: 1499 |
Aantal woorden: 1458 |
Datum: Tue, 27 Mar 2012 |
0 commentaar
De Zeedijk is niet alleen een van de oudste straten van Amsterdam, maar het is ook een straat met een rijke geschiedenis. De Zeedijk, begonnen als een dijk die Amsterdam moest beschermen tegen het wassende zeewater, heeft in de loop der eeuwen een fors aantal gedaantewisselingen ondergaan. Behoorde de Zeedijk in de 15e en 16e eeuw nog tot een van de chiquere Amsterdamse straten, in de jaren ’70 was de Zeedijk een echte ‘no go area’.
Tegenwoordig mag de Zeedijk zich zonder schaamte in het rijtje van gezellige Amsterdamse straatjes scharen.
De Oorsprong
Oorspronkelijk is de Zeedijk aangelegd om Amsterdam te beschermen tegen de Zuiderzee.
Zeker in het begin van Amsterdam, was water niet alleen een bron van inkomsten maar ook een van de grote stadsplagen. Zo kwam het in vroegere tijden nogal eens voor dat Amsterdam overstroomde en de Amsterdammers last van natte voeten kregen.
In het begin van haar bestaan behoorde de Zeedijk, en dan vooral de bocht van de Zeedijk, tot een van de chiquere Amsterdamse straten, waar veel rijke kooplieden hun onderkomen zochten. Maar met de komst van de Grachtengordel, in het begin van de 17e eeuw, kwam hier verandering in. Veel rijke kooplieden verhuisden naar de Grachtengordel en de Zeedijk veranderde samen met de Rosse Buurt langzaam in een bruisend uitgaansgebied, waar zeelieden zich na lange reizen helemaal uit konden leven. Aan deze tijd herinnerd café in ’t Aepjen nog.
Café in ’t Aepjen
Op nr. 1 van de Zeedijk bevindt zich café in ’t Aepjen. Dit onversneden Amsterdamse café is gevestigd in één van de nog twee overgebleven houten huizen van de stad (het andere houten huis bevindt zich op het Begijnenhof ). Volgens de legende dankt café in ‘t Aepjen haar naam aan het feit dat het café vroeger vol zat met apen, die door matrozen waren meegenomen. Het verhaal gaat namelijk dat de matrozen niet alleen hun rekeningen in keiharde munten, maar ook in apen konden voldoen, want de herbergier was namelijk verzot op apen. Dit lieten de matrozen zich natuurlijk geen twee keer zeggen. Binnen de kortste keren werden de dromen van de herbergier werkelijkheid en had hij een herberg vol met apen. Behalve dat het ontzettend leuk is hebben apen wel een groot nadeel; vlooien. Dus als een matroos al krabbend door de Amsterdamse binnenstad liep, dan wisten de andere mensen dat hij in de aap had gelogeerd.
Sint Olofskapel
Een ander interessant bouwwerk is de Sint Olofskapel en bevindt zich schuin tegen over café in ’t Aepjen. Vroeger werd altijd gedacht dat de Sint Olofskapel was vernoemd naar de Noorse patroonheilige Sint Olaf. Sint Olaf was een Vikingsvorst die zich bekeerde tot het Christendom. De Noorse matrozen en handelaren, die naar Amsterdam kwamen, zouden voor deze Sint Olaf een kapel hebben gesticht.
Maar nu denkt men dat de Sint Olofskapel helemaal niet naar de Noorse Vikingsvorst is vernoemd, maar gewoon naar de Brabantse Sint Odulphus, de beschermheilige van de dijken. Dit is niet een onlogische redenering, als je bedenkt dat de Sint Olofskapel ook aan de Zeedijk ligt.
Na de Alteratie heeft de Sint Olofskapel lange tijd leeggestaan, daarom werd het vanaf 1586 toegestaan, dat de kooplieden van de kapel gebruik konden maken. Een leuk detail is dat in deze Sint Olofskapel de eerste aandelen werden verhandeld. In 1602 werd de kapel overgedragen aan de gereformeerden en vanaf die tijd sprak men van de Oudezijds Kapel.
Na de laatste kerkdienst in 1912 heeft de kapel de meest uiteenlopende bestemmingen gehad. Zo werd er in de jaren ‘50 een wekelijkse kaasbeurs gehouden. In de jaren ’60 van de vorige eeuw was het erg slecht gesteld met de kapel en moest hij wegens instortingsgevaar worden gesloten. Tot overmaat van ramp brandde 1966 de kapel geheel af.
Het duurde tot aan het eind van de vorige eeuw tot de Sint Olofskapel in haar volle glorie werd hersteld. Er werd namelijk een gebruiksovereenstemming gesloten met het Barbizonhotel en begonnen met restauratie. Tegenwoordig is de kapel onderdeel van het NH Barbizon Palace.
Café ’t Mandje
Een café die de tand destijds heeft weten te doorstaan is café ’t Mandje. Café ’t Mandje op Zeedijk nr. 63 is misschien wel het eerste homo café van Amsterdam. De legendarische Bet van Beeren opende het café in 1927 en bereikte met dit café de status van icoon in de Amsterdamse gay scene. In 1927 nam Bet van Beeren het café op 25 jarige leeftijd over. Bet was een opvallende verschijning in Amsterdam. Zo werd ze vaak al scheurend op haar motor door de straten van Amsterdam gespot. Hoewel het Mandje een homo café was, was het zeker niet toegestaan dat mensen van hetzelfde geslacht met elkaar gingen zoenen, als Bet dit zag werd je vriendelijk doch dringend verzocht het café te verlaten. 1 dag in het jaar was het toegestaan dat mannen met mannen en vrouwen met vrouwen gingen dansen en dit was met koninginnendag.
Het mandje was een beroemd café en een echte ontmoetingsplek voor mensen uit alle lagen van de bevolking. Nadat Bet overleden was heeft haar zus Greet de zaak nog een tijdje overgenomen, maar dit was in de tijd dat de Zeedijk een echte ‘’no go area’’ was. Greet kwam er al snel achter dat het een hopeloos gebeuren was en besloot de deuren te sluiten. Het duurde tot 2008 tot het café weer werd geopend.
Omdat het café 25 jaar lang onaangeroerd is geweest ziet er het binnen in het café nog precies hetzelfde uit als vroeger. Sinds 1999 kan je een replica van het café in het Amsterdams historisch museum bezichtigen.
In de jaren ’70 van de vorige eeuw veranderde de Zeedijk langzaam in een no go area waar het wemelde van de junks, zakkenrollers en dealers. In 1985 werd besloten dat het zo niet langer meer kon doorgaan. Een wandeling over de ooit zo gezellige Zeedijk was in deze periode een riskante onderneming. Het wemelde er van de junks en dealers. Politietoezicht op straat was er niet of nauwelijks. Veel cafés gooiden de handdoek in de ring en de cafés die wel open waren werd gebruikt voor de handel in drugs en gestolen goederen.
De bewoners, het wijkcentrum en de Amsterdamse middenstanders hebben uiteindelijk de handen ineen geslagen en de NV Zeedijk opgericht. De NV had als doel de verpauperde Zeedijk weer om te toveren tot een gezellige Amsterdamse straat. De werkwijze van de NV Zeedijk was simpel, het opkopen van panden, deze opknappen en verhuren aan ondernemers die het beste voor hadden met de buurt.
Een belangrijk onderdeel van deze opschoningactie van de Zeedijk is de Chinees Boeddhistische tempel, de He Hua Tempel.
De He Hua Tempel
De He Hua Tempel wordt ook wel de Lotusbloem tempel genoemd en is ontworpen door de Nederlandse architect Fred Greven.
Het doel van de tempel is onder andere het verspreiden van de boeddhistische leer en mensen kennis te laten maken met het boeddhisme. Op 15 september 2000 werd de tempel door koningin Beatrix geopend. Het gebied rond de tempel staat bekend als de Amsterdamse Chinatown, mede door de vele Chinese restaurantjes en winkeltjes die er te vinden zijn. Op de plaats van de tempel was van 1475 tot 1944 een kloostergebouw gevestigd en in de jaren ‘50 werd er op het braakliggende terrein een kinderspeeltuin gebouwd. Toen de buurt in het verval raakte waren hier geen kinderen maar junkies te vinden, daarom was de komst van deze tempel een echte zegen voor de buurt.
Zoals hierboven te lezen is heeft de Zeedijk in de loop der eeuwen veel gedaantewisselingen ondergaan, sommige positief, sommige negatief maar tegenwoordig is de Zeedijk een gezellige Amsterdamse straat die zeker een bezoekje waard is. Wil je meer weten over deze gezellige Amsterdamse straat loop dan een keertje mee met een gezellige Wallen rondleiding.
Over de Auteur
Reinier Meijer is een gids en Amsterdam specialist.
Gerelateerde artikelen
- deel dit artikel met anderen
Beoordeling: Nog niet beoordeeld
Login om te stemmen