Verhoorbijstand vanaf 1 maart 2016 voor verdachte
PDF versie | Print Versie | Html Versie
Auteur: Meus | Via Artikel Post
Gezien: 982 |
Aantal woorden: 1235 |
Datum: Mon, 29 Feb 2016 |
0 commentaar
Salduz en recht op consultatiebijstand
Sinds de zaak Salduz bij het Europese Hof Rechten van de Mens (EHRM) heeft gediend, houdt het recht op rechtsbijstand bij strafzaken de gemoederen in Nederland en daarbuiten flink bezig. Nederland vindt zichzelf wat het recht op bijstand bij verhoor betreft Salduz "proof": iedere verdachte (minder –en meerderjarig) heeft vóór het eerste verhoor al een zogeheten recht op consultatiebijstand. Dit betekent dat een verdachte vóór zijn eerste verhoor met een raadsman mag overleggen. Daarnaast hebben minderjarige verdachten recht op verhoorbijstand tijdens het verhoor zelf. Sinds Salduz hebben zich nieuwe ontwikkelingen voorgedaan op het gebied van bijstand bij verhoor.
Recht op verhoorbijstand van volwassenen
In 2013 is namelijk in EU-verband een richtlijn uitgegeven waarin minimumregels staan voor het recht op verhoorbijstand, die in de eigen wetgeving van de lidstaten dienen te worden opgenomen. Via een dergelijke richtlijn kan - op nationaal niveau - de feitelijke toepassing van de EU regels worden afgedwongen. De uiterlijke ingangsdatum wat de implementatie betreft, is vastgelegd op 27 november 2016. Nederland heeft met het oog op zijn EU verplichtingen een wetsvoorstel verhoorbijstand opgesteld, die inmiddels in behandeling is in het parlement om dit proces af te wikkelen (wetsvoorstel 34157). Verhoorbijstand gaat verder dan een recht op consultatiebijstand. Bij verhoorbijstand heeft de verdachte het recht om telkens – bij ieder verhoor – de bijstand van een raadsman in te roepen
Naast deze ontwikkelingen heeft de Hoge Raad op 22 december 2015 (ECLI: NL: HR:2015:3608) de feitelijke toepassing van het recht op verhoorbijstand in een stroomversnelling gezet. De Hoge Raad heeft bij dat arrest bepaald, dat vanaf 1 maart 2016 wettelijk geregeld moet zijn dat volwassen verdachten het recht op verhoorbijstand hebben. Alhoewel de Hoge Raad spreekt over “de politie”, omvat de reikwijdte van het arrest de juridische bijstand van een raadsman tijdens verhoren door alle opsporingsinstanties.
Beide vormen van bijstand staan in de aanwijzing rechtsbijstand politieverhoor (2010A007), Stcrt. 2010, 4003. Tot de invoering van de het wetsvoorstel 34157 blijft deze aanwijzing gewoon overeind wat betreft de regeling van het recht op consultatiebijstand voor minderjarige en meerderjarige verdachten.
Op 23 februari 2016 heeft de overheid op de valreep zijn beleid ten aanzien van het recht op verhoorbijstand in de Staatscourant gepubliceerd.
Aanwijzing rechtsbijstand politieverhoor
Het beleid omtrent de aanwijzing maakt een onderscheid tussen drie type verdachten. De drie type volwassen verdachten zijn:
- de aangehouden verdachte;
- de verdachte uit categorie C (geen inverzekeringstelling mogelijk);
- de uitgenodigde (opgeroepen) verdachte.
De ter verhoor opgeroepen verdachte
Een verdachte die voor een verhoor wordt uitgenodigd dan wel opgeroepen, ontvangt een uitnodigingsbrief. In de brief staat, dat hij tijdens zijn verhoor het recht heeft op bijstand van een raadsman. Zijn bijstand dient de uitgenodigde verdachte dan wel zelf te regelen en te bekostigen.
De verdachte uit categorie C
Voor bepaalde misdrijven en alle overtredingen kan geen bevel tot inverzekeringstelling worden afgegeven. Een dergelijke verdachte (categorie C) dient evenals de uitgenodigde verdachte zelf voor een raadsman te zorgen en zelf de kosten te dragen. De aanwijzing politieverhoor kent nog de categorie A en B verdachten:
- Categorie A zijn bijzonder ernstige of maatschappelijk gevoelige misdrijven of strafzaken, waarin een kwetsbaar iemand extra bescherming dringend nodig heeft. Dit zijn doorgaans strafzaken met een strafbaarstelling van twaalf jaar of meer of zedenzaken met een minimum strafbaarstelling van acht jaren of meer.
- Categorie B zaken zijn strafzaken waarbij voorlopige hechtenis is toegestaan ( delicten met vier jaren strafbaarstelling of meer) en die niet vallen onder de categorie A strafzaken.
De aangehouden verdachte
Bij een aangehouden verdachte gelden wel verplichtingen wat het verhoorbijstand betreft. Deze verdachte moet in ieder geval voor het eerste verhoor en bij in verzekering stelling door de opsporingsambtenaar worden gewezen op zijn recht op verhoorbijstand. Dit staat ook terug te lezen in het proces-verbaal (zoals van verhoor).De opsporingsambtenaar is dit aldus verplicht.
Afstand doen door de aangehouden verdachte
Het recht op verhoorbijstand betekent niet dat het ook verplicht is om het "af te nemen". Een verdachte kan afstand doen van zijn recht. Het is dan wel noodzakelijk dat de opsporingsambtenaar hem op de gevolgen van zijn afwijzing wijst. Hij dient de verdachte ook te melden, dat hij terug kan komen op zijn eerdere beslissing. Belangrijk is wel dat de opsporingsambtenaar verzekerd is, dat de verdachte werkelijk vrijwillig en uitdrukkelijk afstand doet. Het afstand doen, het voorhouden van de consequenties en de mogelijkheid te herroepen worden ook vermeld in een proces-verbaal.
Een verdachte uit de A-categorie kan geen afstand doen van zijn recht op verhoorbijstand, tenzij hij al voor het verhoor een raadsman heeft kunnen raadplegen in de vorm van consultatierecht. Zijn afstand van recht zal hij duidelijk moeten bevestigen aan de hulp officier van justitie dan wel de verhorende autoriteiten.
Inverzekeringstelling en recht op verhoorbijstand
Tijdens verhoren in de inverzekeringstelling periode heeft de verdachte ook recht op verhoorbijstand. Dit is met name van belang te beseffen wanneer het termijn ophouden voor verhoor afloopt en de raadsman nog naar de plaats van verhoor moet komen.
Is een verhoor zonder raadsman toch mogelijk?
Het verhoren van een verdachte zonder verhoorbijstand is mogelijk wanneer sprake is van afstand of van dringende noodzaak.
De verdachte heeft conform het beleid omtrent verhoorbijstand afstand gedaan van een raadsman
wanneer sprake is van "een dringende noodzaak om ernstige negatieve gevolgen voor het leven, de vrijheid of de fysieke integriteit van een persoon te voorkomen of te voorkomen dat aanzienlijke schade aan het onderzoek wordt toegebracht."
Een hulpofficier mag pas na toestemming van een officier van justitie met een dergelijke verhoor beginnen. Dit is slechts anders als het noodzakelijk is om de verdachte meteen na aanhouding ter plaatse te verhoren. Ook hier weer geldt dat de gehele doorlopen procedure in een proces verbaal is vastgelegd. Uiteraard heeft de raadsman toegang tot het verhoor bij aankomst.
Vergoedingen van het recht op verhoorbijstand
A -en B-categorie meerderjarige verdachten kunnen vanaf 1 maart 2016 aanspraak maken op een vergoeding van de kosten verhoorbijstand.
De overheid is zich ervan bewust, dat de verdere ontwikkelingen van het uiteengezette beleid zich in de praktijk zal moeten vormen.
Over de Auteur
Mijn naam is Meus en ik ben - al jaren - een (straf)jurist pur sang, met name op het gebied van het Nederlands strafrecht en strafvordering. Ik schrijf graag artikelen over strafrechtelijke onderwerpen en volg alle ontwikkelingen op de voet.
Meus
Gerelateerde artikelen
- deel dit artikel met anderen
Beoordeling: Nog niet beoordeeld
Login om te stemmen
Commentaar 
Geen commentaar geplaatst.
Commentaar toevoegen
Je hebt geen toestemming om commentaar te geven. Als je inlogt dan mag je misschien wel commentaar toevoegen.
